Blockchain in het notariaat

Onlangs las ik een artikel in de krant “Blockchain. Grootste uitvinding sinds het internet”. “Hoe zou het zijn als we elkaar allemaal zouden vertrouwen? Als je geld kunt overmaken zonder bank of notaris als tussenpersoon, je jezelf kunt identificeren zonder ID-bewijs en als jouw idee gewoon jouw idee is, zonder ingewikkelde patentprocedures?”, zo opent het artikel.

Blockchain zal een nieuwe manier worden om op een volledig veilige manier eigendom of bezit via internet naar een ander te verplaatsen. Ik moest even bijkomen na het lezen van dit stuk. De notaris die al sinds Napoleon als steunpilaar van de maatschappij fungeert, wordt zomaar even aan de kant geschoven door een nieuwe computeruitvinding. En dat in een tijd waarin we er amper in slagen om veilige stemcomputers te bouwen. Ook onze beroepsgroep KNB kwam met de mededeling dat zij gaan deelnemen aan de Nationale Blockchain Coalitie. Met al die belangstelling moet er toch echt wel iets aan de hand zijn. Ik ben me er enigszins in gaan verdiepen. Als jurist valt dat niet mee.

Wat is blockchain?

Blockchain is de technologie achter onder meer de bitcoin, een vorm van elektronisch geld. Hoewel bitcoins omgeven zijn door onbekendheid en wantrouwen gaat het hier niet om de bitcoin zelf maar om de technologie erachter. Het werkt als een grootboek – de blockchain.

Een blockchain is in feite te vergelijken met een digitale virtuele geldtransportauto. Wat er vervolgens in die auto zit kan verschillen. Eerst was dat alleen geld (zoals de bitcoin), maar tegenwoordig kan dat alles zijn, contracten, documenten, enzovoorts. Mits het maar digitaal kan worden weergegeven. Het zorgt voor een snelle, veilige en transparante transport van de “waarde” over het internet. Van A naar B dus. Er bestaan publieke blockchains en private blockchain, die alleen toegankelijk zijn voor een afgebakende groep deelnemers.

Smart contracts

Maar documenten versturen via de computer kunnen we nu toch ook al? Nee, dat niet alleen. Door blockchain te combineren met “slimme” contracten, dwingt het systeem ook nakoming af van de afspraken in het contract. De opgenomen verplichtingen worden vanzelf uitgevoerd zonder dat er nog menselijke tussenkomst nodig is. Het contract kan zo geprogrammeerd worden dat “de sleutel”, die het slot opent, automatisch verstuurd wordt aan de ontvanger als uit de bankinformatie blijkt dat de verzender zijn geld heeft ontvangen. De nieuwe technologie kan het mogelijk maken om zonder notaris correcte digitale transacties te verrichten.

Een smart contract is onomkeerbaar. Partijen kunnen het contract niet meer wijzigen. Deze kan dus niet ontbonden of aangepast worden. Een blockchain eindigt pas als het zijn doel heeft bereikt. Niet elke overeenkomst zal zich dus lenen voor automatische uitvoering.

Ook zal de ouderwetse handtekening verdwijnen. Handtekeningen zijn momenteel makkelijk na te maken en niet gekoppeld aan een vingerafdruk. Door middel van blockchain wordt het veilig toepassen van biometrische identificatie mogelijk.

Waar wachten we dan nog op?

Op het eerste gezicht lijkt het een enorme verbetering in de efficiëntie en snelheid in de (geautomatiseerde) verwerking van transacties, maar deze nieuwe technologie roept uiteraard ook vragen op waaronder de volgende.

Is het contractenrecht op de smartcontracts al dan niet van toepassing? En kan het contract altijd worden toegerekend aan de contractspartijen? Bovendien geldt voor ons Nederlandse systeem dat de eigendom van woningen overgaat door inschrijving in de openbare registers van het Kadaster. Het instituut Kadaster is in het verleden in het leven geroepen om kenbaar te maken wie eigenaar is. Hierdoor kan er ook bij de eigenaar belasting geheven worden. Hoe wordt dit opgelost met Blockchain?

Met blockchain worden grote hoeveelheden – vaak gevoelige persoonsgegevens tussen diverse partijen – uitgewisseld. Het kan daarom een enorme impact hebben op de privacy van de personen op wie de gegevens betrekking hebben. Kunnen we vertrouwen op een veilig beheer van die gegevens?

Kortom, genoeg onduidelijkheden, onzekerheden en mogelijk veiligheidsrisico’s. De blockchain technologie is momenteel nog in een opbouwfase, zodat deze en eventuele andere implicaties mogelijk tijdig worden opgelost.

Maakt blockchain een notaris dan overbodig?

De toegevoegde waarde van de notaris zal altijd blijven. Een persoonlijke relatie met de cliënt blijft mijns inziens belangrijk. Er zal dus altijd behoefte blijven aan specifieke wensen in aktes die niet automatisch uitgevoerd kunnen worden. Ook is het voor sommige zaken nu eenmaal verstandig als iemand recht in de ogen gekeken wordt. We willen toch niet dat iemand onder druk gezet kan worden om bepaalde akten te ondertekenen.

Wel ligt er voor de notaris een uitdaging. Met blockchain zullen we veel over moeten laten aan computers. Die computers zullen het werk goedkoper en sneller kunnen uitvoeren. Er is alleen nog iemand nodig die de knoppen kan bedienen. Het zal wennen zijn voor de notaris, die gewend is om te kunnen ingrijpen, terwijl smart contracts onomkeerbaar zijn.

Om een goed smart contract te kunnen maken, zijn slimme juristen en een hele goede programmeur nodig die als één man denken. Het notariaat zal straks voor een groot gedeelte nog bestaan uit ICT-ers.

De technologie achter de blockchain hoeft u niet volledig te begrijpen om ermee te gaan werken. Dat geldt namelijk ook voor ons internet. Het gaat om vertrouwen in het systeem. Maar dat dient mijns inziens eerst verdiend te worden!

Meer informatie en beeldmateriaal over blockchain en smart contracts kunt u vinden op youtube.

Jos van Spreeuwel

Notariskantoor Van Spreeuwel

(Geraadpleegde bron: Blad Mr. 6/2017 “Van Laboratorium naar Revolutie” p. 47 ev.)

 

Door de site te te blijven gebruiken, gaat u akkoord met het gebruik van cookies. meer informatie

De cookie-instellingen op deze website zijn ingesteld op 'toestaan cookies "om u de beste surfervaring mogelijk. Als u doorgaat met deze website te gebruiken zonder het wijzigen van uw cookie-instellingen of u klikt op "Accepteren" hieronder dan bent u akkoord met deze instellingen.

Sluiten